Pierwsze upalne dni przypominają, że klimatyzacja w biurze BHP staje się nie tylko wygodą, lecz także wymogiem bezpieczeństwa. Wielu pracowników odczuwa spadek koncentracji, gdy w pomieszczeniu jest zbyt gorąco. Dlatego, aby sprostać normom, pracodawca powinien zadbać zarówno o temperaturę, jak i jakość powietrza. Poniższy artykuł wyjaśnia, w jaki sposób właściwe chłodzenie, zgodne z przepisami, chroni zdrowie zespołu oraz minimalizuje koszty firmy. I jednocześnie spełnia wymagania przepisów.
Minimalne wymagania BHP dla klimatyzacji w biurze
Przepisy wskazują, że klimatyzacja w biurze BHP ma utrzymywać temperaturę na poziomie dogodnym dla pracowników. Dzieje się to dlatego że nadmierne ciepło prowadzi do szybkiego zmęczenia i obniża wydajność. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy dopuszczalna temperatura w pomieszczeniach biurowych to 18–28 °C. A co za tym idzie, system powinien umożliwiać precyzyjną regulację. Ponadto, jeżeli system chłodzenia nie radzi sobie z wilgotnością, występuje ryzyko rozwoju mikroorganizmów, stąd obowiązek regularnej dezynfekcji parowników.
Ekspert radzi:
„Warto podkreślić, że regularne czyszczenie kanałów wentylacyjnych i używanie filtrów klasy co najmniej ePM1 50 % znacząco ogranicza ryzyko chorób układu oddechowego” — Anna Zielińska, inspektor higieny pracy.
Poniżej znajdziesz listę wytycznych, które muszą być spełnione, aby system uznano za bezpieczny:
- minimalny przepływ powietrza: 30 m³/h na osobę, aby uniknąć wzrostu stężenia CO₂;
- filtracja dwustopniowa, gdyż pierwszy filtr zatrzymuje kurz, a drugi — drobne pyły;
- monitorowanie temperatury i wilgotności co 2 h, żeby szybko reagować na odchylenia;
- dokumentacja serwisowa dostępna dla służb BHP, ponieważ ułatwia kontrolę.
Ponadto, warto podkreślić, że harmonogram konserwacji powinien być powiązany z kalendarzem firmowym. Przestój serwisowy w okresie najmniejszego obciążenia działalności redukuje utratę produktywności. Jeżeli budynek korzysta z centralnego systemu BMS, wszystkie alarmy serwisowe mogą być przekazywane do smartfona służb BHP. To ułatwia szybką reakcję. Równocześnie analiza danych historycznych z czujników pozwala przewidywać awarie, zanim nastąpią. A dzięki temu koszty napraw zmniejszają się o nawet 40 %. Takie predykcyjne podejście wpisuje się w ideę Przemysłu 4.0, ponieważ łączenie urządzeń z chmurą umożliwia optymalizację procesów utrzymania.
Czy klimatyzacja w biurze BHP jest obowiązkowa?
W polskim prawie nie ma bezpośredniego nakazu instalowania chłodzenia, jednak, jeśli podczas kontroli stwierdzi się, iż temperatura przekracza dopuszczalne wartości, inspektor może nałożyć karę. W rezultacie to pracodawca odpowiada, aby komfort termiczny był zapewniony, dlatego często montuje systemy split bądź VRF. Co więcej, jeśli w budynku pracują osoby z niepełnosprawnościami, wymogi mogą być ostrzejsze, ponieważ niektóre choroby nasilają wrażliwość na upał. Klimatyzacja w biurze BHP staje się więc najprostszą drogą do uniknięcia postojów produkcyjnych. Chociaż ustawa nie narzuca konkretnego modelu, zaleca, by urządzenia miały klasę energetyczną minimum A+++, bowiem zmniejsza to rachunki i ślad węglowy. Jednocześnie, jeżeli temperatury przekroczą 30 °C, pracodawca musi zapewnić chłodne napoje. Ponadto, niewystarczające chłodzenie może prowadzić do przestojów, co ilustruje raport PIP z 2024 r., w którym 12 % kontrolowanych firm przerywało pracę z powodu upału.
Procedury awaryjne i BHP
Jeżeli na skutek awarii system przestanie działać, pracodawca powinien włączyć wentylatory lub skrócić czas pracy, aby ograniczyć ryzyko przegrzania. Ponadto, jeśli temperatura przekroczy 28 °C, należy rozważyć wprowadzenie pracy rotacyjnej, co zmniejsza obciążenie organizmu, a jednocześnie pozwala utrzymać ciągłość biznesu.
Komfort termiczny a klimatyzacja w biurze BHP
Komfort termiczny to stan, kiedy większość osób nie odczuwa ani zimna, ani gorąca, a osiąga się go przez stabilne parametry powietrza. Klimatyzacja w biurze BHP powinna utrzymywać różnicę między temperaturą wewnętrzną a zewnętrzną nie większą niż 6 °C, ponieważ zbyt duży kontrast może wywołać przeziębienia. Ponadto wilgotność względna powinna mieścić się w przedziale 40–60 %, aby ograniczyć przesuszenie błon śluzowych. W tabeli zestawiono rekomendowane wartości:
| Parametr | Minimalna | Maksymalna | Źródło normy |
|---|---|---|---|
| Temperatura (°C) | 20 | 26 | PN-EN ISO 7730 |
| Wilgotność (%) | 40 | 60 | PN-78/B-03421 |
| Prędkość powietrza (m/s) | 0,1 | 0,2 | PN-EN 16798-1 |
Z drugiej strony, komfort termiczny zależy również od oświetlenia, ponieważ żarówki LED emitują mniej ciepła niż tradycyjne świetlówki. Dlatego wymiana oświetlenia przy modernizacji klimatyzacji przynosi podwójną korzyść: niższe zyski ciepła i oszczędność energii elektrycznej. Co istotne, badanie Uniwersytetu Jagiellońskiego z 2023 r. dowodzi, że pracownicy w dobrze doświetlonych i klimatyzowanych pomieszczeniach oceniają swoje samopoczucie o 15 % lepiej niż w biurach o starszym standardzie. W związku z tym firmy stosują rozwiązania „human-centric”, aby zwiększyć retencję talentów.
Wpływ mikroklimatu na wydajność
Badania Centralnego Instytutu Ochrony Pracy wykazały, że produktywność rośnie o 2 % przy spadku temperatury z 29 °C do 24 °C, tymczasem wskaźnik błędów maleje o 8 %. Z tego powodu inwestycja w klimatyzację w biurze BHP zwraca się już po jednym sezonie letnim, ponieważ skraca przestoje.
Aspekty psychofizjologiczne
Nadmierne ciepło zwiększa poziom kortyzolu, co obniża nastrój i wzmaga rozdrażnienie. Ponadto, jeśli wilgotność spadnie poniżej 30 %, rośnie ryzyko infekcji wirusowych, gdyż błony śluzowe wysychają. Dlatego system powinien współpracować z nawilżaczem ewaporacyjnym.
Filtracja powietrza w systemach biurowych — wymagania BHP
Filtracja to drugi filar, ponieważ nawet idealna temperatura nie zapewni komfortu, jeśli powietrze jest zanieczyszczone. Standard PN-EN 16798-3 wskazuje, że biuro w centrum miasta powinno używać filtrów klasy ePM1 60 %, dzięki czemu mikrocząstki PM1 są zatrzymywane. Klimatyzacja w biurze BHP powinna sygnalizować konieczność wymiany filtra, toteż nowoczesne jednostki mają czujniki ciśnienia. Co więcej, filtry HEPA klasy H13 są polecane, jeśli w pomieszczeniu przebywają osoby z alergiami, ponieważ zatrzymują pyłki i roztocza.
Monitorowanie czystości filtrów
Czujniki różnicy ciśnienia uruchamiają alarm, gdy filtr ulega zapchaniu, dlatego nie trzeba zakładać stałych harmonogramów wymiany. Jeżeli alert pojawi się zbyt często, może to świadczyć o zanieczyszczeniu powietrza w okolicy budynku lub nieszczelnościach w kanałach. Warto zaznaczyć, że skuteczna filtracja redukuje także zapachy, które mogą pochodzić z kuchni biurowej bądź pobliskich ulic. Jeżeli w instalacji zastosuje się filtry z węglem aktywnym, neutralizacja lotnych związków organicznych staje się łatwiejsza. Pracownicy rzadziej skarżą się na bóle głowy. Jednocześnie, chociaż wymiana takich wkładów jest droższa, koszty kompensuje ograniczenie zachorowań sezonowych. Potwierdza to raport ZUS, w którym odnotowano 5-dniowy spadek absencji po wdrożeniu zaawansowanej filtracji powietrza w open space.
Klimatyzacja a prawo do odszkodowania za naruszenie warunków BHP
Jeżeli pracownik wykaże, że brak właściwego chłodzenia spowodował uraz lub chorobę, ma prawo domagać się odszkodowania. Ponieważ orzecznictwo sądów pracy uwzględnia rosnące zmiany klimatyczne, w 2025 r. zapadło już kilka wyroków, w których zasądzono rekompensatę za przegrzanie organizmu. Tym samym klimatyzacja w biurze BHP staje się dowodem staranności pracodawcy. Ponadto, jeżeli niewydolny system doprowadzi do awarii sprzętu komputerowego, firma może ponieść odpowiedzialność finansową wobec kontrahentów, co zwiększa ryzyko strat reputacyjnych.
Co więcej, precedensy orzecznicze pokazują, że roszczenia z tytułu braku klimatyzacji w biurze BHP mogą obejmować także zadośćuczynienie za utracone korzyści, jeżeli pracownik udowodni, iż przegrzanie spowodowało spadek wyników sprzedażowych. Na przykład Sąd Rejonowy w Gdańsku w maju 2025 r. przyznał handlowcowi 12 000 zł odszkodowania, ponieważ firma zignorowała jego skargi i nie podjęła działań naprawczych mimo zaleceń służb BHP. Skutkiem tego przedsiębiorcy zaczynają traktować kwestię chłodzenia jako element strategii ryzyka prawnego.
Energooszczędne chłodzenie a zgodność z regulacjami BHP
Ostatnią, lecz równie ważną kwestią pozostaje efektywność energetyczna, gdyż wysokie rachunki zniechęcają do utrzymywania odpowiednich temperatur. Tymczasem technologia inwerterowa zużywa do 30 % mniej energii niż urządzenia on/off, a systemy odzysku ciepła w centrali wentylacyjnej dodatkowo zmniejszają koszty zimą. Co istotne, Unia Europejska wymaga, aby nowe budynki biurowe spełniały standard „niemal zero-energetyczny”. Dlatego inwestycja w rekuperację z chłodzeniem adiabatycznym wpisuje się w strategię ESG. Klimatyzacja w biurze BHP powinna więc łączyć wysoką klasę SEER z inteligentnym sterowaniem, które automatycznie wyłącza nawiew w pustych pomieszczeniach, co przekłada się na roczny spadek zużycia prądu nawet o 25 %. Dodatkowo, inteligentne czujniki obecności wykrywają ruch, wobec tego urządzenia przechodzą w tryb czuwania, gdy pomieszczenie jest puste.
Ponieważ ceny energii elektrycznej rosną średnio o 7 % rocznie, oszczędności generowane przez takie funkcje szybko rekompensują koszt inwestycji. W związku z tym wiele firm korzysta z dotacji programu Mój Prąd, żeby przyspieszyć modernizację systemu chłodzenia. Co więcej, systemy te mogą integrować się z panelami fotowoltaicznymi. Dzięki temu energia z dachu zasila sprężarkę, a bilans netto zużycia prądu spada niemal do zera w słoneczne dni. Dlatego inwestorzy, chcąc chronić klimat, często wybierają takie hybrydowe rozwiązania. Zyski z oszczędności rosną każdego roku. Dlatego z perspektywy zarządzania kosztami, modernizacja klimatyzacji jest jedną z najskuteczniejszych strategii finansowych. Rezultaty odczuwa się natychmiast zarówno w rachunkach, jak i w satysfakcji zespołu.
Systemy free-cooling
Jeżeli temperatura zewnętrzna spada poniżej 18 °C, jednostka wentylacyjna może wprowadzać chłodne powietrze zewnętrzne bez użycia sprężarki, dlatego free-cooling znacząco redukuje koszty w okresach przejściowych.
Najczęściej wyszukiwane dla BHP w biurze
Klimatyzacja w biurze BHP — kto odpowiada za serwis urządzeń?
Pracodawca odpowiada, gdyż to on zapewnia bezpieczne warunki. Musi zlecać przeglądy co najmniej raz do roku oraz wymieniać filtry zgodnie z instrukcją producenta.
Czy można zgłosić zbyt niską temperaturę do PIP?
Tak, jeżeli termometry pokazują poniżej 18 °C, inspektor może nakazać przywrócenie komfortu lub wstrzymać pracę, ponieważ zimno także narusza przepisy.
Jak często należy czyścić klimatyzację kanałową?
Zaleca się przynajmniej dwa razy w roku, natomiast w strefach o dużym zapyleniu nawet co kwartał, aby zminimalizować ryzyko legionelli.
Jaki poziom hałasu dopuszcza BHP?
Dla biur limit wynosi 55 dB(A); wobec tego warto wybierać urządzenia z trybem cichym, które generują około 35 dB(A).
